مهمترین خواص شاهدانه برای سلامتی که نشنیدید | خواص شاهدانه

مهمترین خواص شاهدانه برای سلامتی که نشنیدید | خواص شاهدانه

خواص شاهدانه

دانه شاهدانه از مغذی ترین مواد غذای و قابل هضم ترین دانه ها میباشد و دارای ارزش غذایی بالایی است.دانه های شاهدانه دارای مقدار زیادی پروتئین،فیبر،اسید چرب و اسید های آمینه ی ضرورری و ویتامین ای هستند. در این مقاله به برخی از خواص شاهدانه اشاره خواهیم کرد.

گیاهشناسی شاهدانه

شاهدانه گیاهی علفی، دو پایه، یک ساله و با ارتفاع 1 تا 3 متر با گونه‌های متعدد، بوی قوی و نسبتا مطبوع است. این گیاه در استانهای فارس، اصفهان، تهران و شمال ایران کشت می‌شود و در ایران به نام وید یا کنف نیز شناخته می‌شود. از سرشاخه های گلدار جنس ماده و گاهی نر آن و از زیر گونه هندی، مواد مخدر حشیش، بنگ، و ماری جوانا تهیه میشود. همچنین از دانه‌ها جهت تهیه روغن، تولید صابون، کرم و مواد آرایشی نیز استفاده می‌شود. بخشهای مورد استفاده تغذیه‌ای این گیاه دانه‌های آن بوده و تقریبا سایر قسمتهای گیاه استفاده طبی دارد. در این مطلب قصد داریم شما را به طور کامل با خواص شاهدانه و فواید و موارد مصرف دانه آن آشنا کنیم.

مواد موثر و ارزش غذایی شاهدانه

دانه شاهدانه سرشار از اسید آمینه‌های ضروری، اسیدهای چرب کلسیم، فسفر، ویتامین آ و مقادیر خوبی از آهن و نیاسین است. مواد معطر، فلاونئیدها و اسید چرب امگا 6 از دیگر مواد موثر موجود در شاهدانه است. همچنین دانه‌های شاهدانه غنی از چربی‌های سالم، پروتئین و مواد معدنی مختلف هستند. شاهدانه حدودا حاوی 30% چربی می‌باشد و اسیدهای چرب ضروری مثل امگا 6 و امگا 3 به مقدار فراوان در این گیاه وجود دارند. همچنین منبع خوبی برای پروتئین و تامین اسیدهای چرب اشباع نشده چند ظرفیتی محسوب می شود.

خواص شاهدانه برای سلامتی از نظر علمی اثبات شده است. شاهدانه همان بذر کنف دانه گیاه کنف، یا همان شاهدانه ساتیوا است. این گیاه از تیره‌ی شاهدانه (ماری جوآنا) است. با این حال، شاهدانه فقط مقدار ناچیزی تتراهیدروکانابینول دارد، ترکیبی که سبب اثرات مخدرمانند ماری جوآنا می‌شود. خواص شاهدانه از نظر تغذیه‌ای استثنایی است و سرشار از چربی‌های سالم، پروتئین، و مواد معدنی مختلف است.

۱. خواص شاهدانه برای کمک به درمان بیماری MS

تصلب بافت چندگانه (MS) نوعی بیماری است که به سیستم عصبی مرکزی آسیب وارد می‌کند، و منجر به بروز ناتوانی‌های جسمی و نشانه‌های نامطلوب می‌شود.

در مطالعات متعددی که در زمینه‌ی روش‌های درمانی برای MS انجام شد، مشخص شده‌است که شاهدانه در صورتی که همراه با روغن‌های پامچال شبانه مورد استفاده قرار بگیرد، اثرات مفیدی برای بهبود علائم بالینی بیماران مبتلا به MS دارد.

علاوه بر این، برخی از مطالعات حتی به این نتیجه رسیده‌اند که دانه‌ها و روغن شاهدانه ممکن است از بروز بیماری تصلب بافت چندگانه جلوگیری نکند به دلیل اثری که این دانه‌ها بر غشای میتوکندری و میلین دارند.

* نکته: اثر بهبود دهنده‌ی شاهدانه بر روی غشاهای میلین و میتوکندری، از این نظریه که این دانه‌ها می‌توانند برای کمک به بیماران MS مفید باشند، حمایت می‌کند.

۲. خواص شاهدانه برای کاهش فشار خون

فشار خون بالا ممکن است خطر بروز سکته‌ی مغزی یا بیماری قلبی را افزایش دهد.

ثابت شده‌است که اعمال تغییر در تغذیه و سبک زندگی می‌تواند فشار خون فرد را کاهش دهد.

با این حال، ثابت شده‌است که هیدرولیزات پروتئین موجود در شاهدانه که کم‌تر شناخته‌شده است زمانی که با گروه‌های کنترل مقایسه می‌شود، تاثیر مشابهی بر فشار خون دارد، در نتیجه این ماده می‌تواند یک عامل درمانی برای جلوگیری و درمان فشار خون بالا باشد.

* نکته: اثرات آرامش‌بخش شاهدانه باعث تشدید فراخ‌شدگی عروق خونی می شود و به این ترتیب فشار خون را کاهش داده و در نتیجه خطر ابتلا به مشکلات قلبی را نیز کم می‌کند.

۳. خواص شاهدانه برای کاهش استرس و اضطراب

شاهدانه مانند سایر دانه‌های مشابه، به میزان بالایی منیزیوم، اسیدهای آمینه و ویتامین‌های گروه B دارد، و همین باعث می‌شود که این دانه‌های خوراکی سرکوب‌کننده‌ای طبیعی برای استرس باشند.

منیزیم برای کاهش استرس و اضطراب، از عملکرد انتقال‌دهنده‌های عصبی در مغز حمایت می‌کند.

اسیدهای آمینه پروتئین تولید می‌کنند و از این رو تامین انرژی را انجام می‌دهند تا بدن قوی بماند.

با این حال، اگر بدن اسیدهای آمینه را به اندازه کافی دریافت نکند، در واقع می‌تواند مقدار زیادی هورمون استرس ایجاد کند.

علاوه بر این، ویتامین‌های B باعث افزایش متابولیسم بدن می‌شوند و تولید هورمون‌های استرس را تنظیم می‌کنند و به این ترتیب هم‌ایستایی مغز و بدن را حفظ می‌کنند.

* نکته: بسیاری از ویتامین‌ها و مواد معدنی موجود در شاهدانه سبب می‌شود که این ماده‌ی خوراکی یک ضد استرس قدرتمند باشد.

۴. خواص شاهدانه برای کاهش درد آرتریت و مفاصل

اسید گاما لینولنیک یک ماده‌ی چرب امگا ۶ است که در روغن‌های مختلف گیاهی مانند روغن شاهدانه یافت می‌شود و التهاب را در بدن کاهش می‌دهد.

نیازی به گفتن نیست که کاهش التهاب خواسته‌ی اصلی تمام کسانی است که مبتلا به آرتریت هستند، زیرا وقتی التهاب کم می‌شود، فشار روی مفاصل و درد برخی از اندام‌ها نیز کاهش می‌یابد.

نسبت پایین امگا۶ به اسیدهای چرب امگا۳ که در اجداد اولیه دیده شده‌، مانند ۲-۳ : ۱، در کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های مزمن موثر است.

در مقابل، اعتقاد بر این است که نسبت بالای این اسیدهای چرب مانند ۲۰- ۳۰: ۱، چنان‌چه در بسیاری از جوامع غربی دیده می‌شود، ارتباط نزدیکی با بیماری‌های مزمن مانند آرتریت دارد.

* نکته: اثرات ضدالتهابی اسید گاما لینولنیک موجود در شاهدانه، زمانی که در نسبت درست ایجاد می‌شود، می‌تواند به کاهش درد مفاصل و تسکین درد آرتریت کمک کند.

۵. تأثیر مثبت شاهدانه بر واکنش ایمنی بدن

اسیدهای چرب امگا۳ و امگا۶  نقشی کلیدی در واکنش ایمنی بدن دارند.

این اسیدهای چرب بر سیستم ایمنی بدن و بیماری‌های مختلف خود ایمنی از طریق تنظیم ژن، تولید سیتوکین‌ها، مسیرهای انتقال سیگنال و آنزیم‌های آنتی‌اکسیدانی تاثیر می‌گذارند.

گفته می‌شود که شاهدانه با تنظیم تمام این مکانیسم‌ها، اثرات سرکوب‌کننده‌ی سیستم ایمنی بدن را ایجاد می‌کنند و التهاب ایجاد شده توسط سیستم ایمنی را کاهش می‌دهد.

* نکته: اسیدهای چرب امگا۳ و امگا۶ موجود در شاهدانه به تنظیم سیستم ایمنی بدن کمک می‌کنند.

۶. سرشار از مواد مغذی

شاهدانه که از نظر فنی جزء مغزها است، خیلی مغذی است. این بذر طعم آجیل‌مانند ملایمی دارد و اغلب به آن قلب کنف اطلاق می‌شود.

شاهدانه حاوی بیش از ۳۰ درصد چربی است، و به‌طور استثنایی سرشار از ۲ اسید چرب ضروری، اسید لینولئیک (امگا۶) و آلفا لینولنیک اسید (امگا۳) است.

هم‌چنین حاوی اسید گاما لینولنیک است، که با فواید مختلف سلامتی در ارتباط است.

بذر کتان یک منبع فوق‌العاده برای پروتئین است، چون بیش از ۲۵ درصد کل کالری آن از پروتئین باکیفیت است.

این به‌طور قابل توجهی بیش‌تر از خوراکی‌های مشابه مانند بذر چیا و بذر کتان است، که حدود ۱۶ تا ۱۸ درصد پروتئین فراهم می‌کنند.

این تصویر بذر کامل کنف و بذر پوست‌کنده‌ی کنف است.

هم‌چنین شاهدانه منبعی فوق‌العاده برای ویتامین E و مواد معدنی از قبیل فسفر، پتاسیم، سدیم، منیزیم، گوگرد، کلسیم، آهن و روی است.

می‌توان شاهدانه را به‌صورت خام، پخته، و برشته مصرف کرد. روغن بذر کنف نیز بسیار سالم است، و حداقل ۳۰۰۰ سال است که در چین به عنوان خوراکی/ دارو استفاده می‌شود.

به‌طور خلاصه: شاهدانه سرشار از چربی‌های سالم و اسیدچرب‌های ضروری است. هم‌چنین منبعی فوق‌العاده برای پروتئین است و حاوی مقادیر زیادی ویتامین E، فسفر، پتاسیم، سدیم، منیزیم، گوگرد، کلسیم، آهن، و روی است.

۷. خواص شاهدانه برای کاهش خطر بیماری قلبی

بیماری قلبی قاتل شماره‌ی ۱ در سراسر جهان است.

جالب است بدانید که خوردن شاهدانه می‌تواند خطر بیماری قلبی را از طریق مکانیسم‌های مختلف کاهش دهد. شاهدانه حاوی مقادیر زیادی آمینواسید آرژنین است که برای تولید اکسید نیتریک استفاده می‌شود.

اکسید نیتریک یک مولکولی گازی است که باعث گشاد شدن رگ‌های خونی و آرام شدن آنها می‌شود، که این منجر به فشار خون پایین‌تر و کاهش خطر بیماری قلبی می‌شود.

در یک پژوهش بزرگ که شامل بیش از ۱۳۰۰۰ نفر بود، افزایش دریافت آرژنین با کاهش میزان پروتئین واکنشی سی در ارتباط بود. پروتئین واکنشی سی یک نشانه‌ی تورم‌زا است که با بیماری قلبی در ارتباط است.

اسید گاما لینولنیک موجود در شاهدانه نیز با کاهش تورم در ارتباط است، که ممکن است خطر بیماری‌هایی مانند بیماری‌های قلبی را کاهش دهد.

به علاوه، پژوهش‌های حیوانی نشان می‌دهد ممکن است شاهدانه یا روغن شاهدانه فشار خون را پایین بیاورد، خطر ایجاد لخته‌ی خون را کاهش دهد و به بهبود قلب بعد از حمله‌ی قلبی کمک کند.

به‌طور خلاصه: شاهدانه منبعی فوق‌العاده برای آرژنین و اسید گاما لینولنیک است، که با کاهش خطر بیماری قلبی در ارتباط است.

۸. خواص شاهدانه و روغن آن برای اختلالات پوستی

ممکن است اسید‌های چرب روی واکنش‌های ایمنی بدن تاثیر بگذارند.

شاید این با توازن اسیدهای چرب امگا۳ و امگا۶ در ارتباط باشد.

از خواص شاهدانه این است که منبع خوبی برای اسید‌های چرب ضروری و غیراشباع چند پیوندی است. این بذر تقریبا نسبت ۳: ۱ امگا ۶ به امگا۳ را دارد، که نسبتی بهینه محسوب می‌شود.

پژوهش‌ها نشان داده‌است دادن روغن شاهدانه به آدم‌هایی که اگزما دارند، می‌تواند میزان اسیدهای چرب ضروری را در خون بهبود ببخشد.

هم‌چنین ممکن است خشکی پوست را تسکین دهد، خارش را بهبود ببخشد و نیاز به داروهای پوستی را کاهش دهد.

به‌طور خلاصه: از خواص شاهدانه باید گفت که سرشار از چربی‌های سالم است. این بذر نسبت ۳: ۱ امگا۶ به امگا۳ را دارد، که ممکن است برای بیماری‌های پوستی مفید باشد. در برخی موارد، این می‌تواند اگزما و علائم آزاردهنده‌ی آن را تسکین دهد.

۹. شاهدانه منبعی فوق‌العاده برای پروتئین گیاهی

حدود ۲۵ درصد کالری موجود در شاهدانه از پروتئین گرفته می‌شود، که درصد نسبتا بالایی است.

در واقع، از نظر وزن، میزان پروتئین شاهدانه مشابه گوشت گاو و بره است. ۳۰ گرم شاهدانه، یا ۲ تا ۳ قاشق غذاخوری، حدود ۱۱ گرم پروتئین فراهم می‌کند.

هم‌چنین شاهدانه یک منبع کامل برای پروتئین محسوب می‌شود، که یعنی تمام آمینو اسیدهای ضروری را فراهم می‌کند. آمینو اسیدهای ضروری در بدن تولید نمی‌شود و باید از رژیم غذایی دریافت شود.

منابع کامل پروتئین در قلمرو گیاهان بسیار نادر است، چون اغلب گیاهان فاقد آمینو اسید لیزین هستند. کوینولا نمونه‌ای دیگر از یک منبع کامل پرونتئین گیاهی است.

شاهدانه حاوی مقادیر چشمگیری آمینو اسیدهای متیونین و سیستئین، و نیز میزان زیادی آرژنین و گلوتامیک اسید است.

هضم‌شوندگی پروتئین کنف نیز بسیار خوب است – بهتر از پروتئین‌های بسیاری از غلات، مغزها، و حبوبات است.

به‌طور خلاصه: حدود ۲۵ درصد کالری‌های شاهدانه از پروتئین است. شاهدانه حاوی تمام آمینواسیدهای ضروری است، که باعث می‌شود منبعی کامل برای پروتئین باشد.

۱۰. خواص شاهدانه برای کاهش علائم سندروم پیش از قاعدگی و یائسگی

ممکن است تا ۸۰ درصد زنان در سن باروری از علائم جسمانی و هیجانی ناشی از سندروم پیش از قاعدگی رنج ببرند.

به احتمال زیاد این علائم ناشی از حساسیت به هورمون پرولاکتین است.

اسید گاما لینولنیک، که در شاهدانه یافت می‌شود، پروستاگلاندین E۱ تولید می‌کند، که اثرات پرولاکتین را کاهش می‌دهد.

در پژوهشی درباره‌ی زنان مبتلا به سندروم پیش از قاعدگی، مصرف ۱ گرم اسیدهای چرب ضروری (شامل ۲۱۰ میلی‌گرم اسید گاما لینولنیک) در روز به کاهش چشمگیر در علائم انجامید.

پژوهش‌های دیگر نشان داده‌است روغن گل پامچال (گل مغربی)، که سرشار از اسید گاما لینولنیک است، می‌تواند برای زنانی که درمان‌های دیگر سندروم پیش از قاعدگی برایشان نتیجه نداده‌است، تاثیر زیادی در کاهش علائم داشته‌باشد.

این روغن درد و حساسیت پستان، افسردگی، زودرنجی و احتباس مایعات ناشی از سندرم پیش از قاعدگی را کاهش می‌دهد.

چون شاهدانه سرشار از اسید گاما لینولنیک است، پژوهش‌های مختلف نشان داده‌است شاهدانه می‌تواند علائم یائسگی را نیز کاهش دهد.

ساز و کار دقیق شاهدانه مشخص نیست، اما این فرض وجود دارد که اسید گاما لینولنیک موجود در آن می‌تواند عدم توازن هورمونی، و تورم ناشی از یائسگی را برطرف کند.

به‌طور خلاصه: ممکن است شاهدانه علائم ناشی از سندروم پیش از قاعدگی را کاهش دهد، و نیز شاید تاثیری مثبت روی علائم یائسگی داشته‌باشد.

۱۱. خواص شاهدانه کامل برای کمک به گوارش

فیبر بخشی ضروری از رژیم غذایی است و با سلامت بهتر دستگاه گوارش در ارتباط است.

شاهدانه کامل منبع خوبی برای فیبر محلول و نامحلول است.

فیبر محلول ماده‌ای ژل‌مانند در روده ایجاد می‌کند، و منبعی ارزشمند از مواد مغذی برای باکتری‌های گوارشی سودمند است، و ممکن است جهش‌های ناگهانی قند خون، و میزان کلسترول را کاهش دهد.

فیبر نامحلول حجم مدفوع را زیاد می‌کند و ممکن است برای عبور خوراکی و مواد زائد از روده مفید باشد. مصرف فیبر نامحلول با کاهش خطر دیابت در ارتباط است.

با این حال شاهدانه پوست‌کنده حاوی فیبر خیلی کمی است، چون پوسته‌ی آن که سرشار از فیبر است جدا شده‌است.

به‌طور خلاصه: شاهدانه کامل حاوی مقادیر زیادی فیبر محلول و نامحلول است، که برای سلامت گوارش مفید است. شاهدانه بدون پوست پوسته‌ی سرشار از فیبر را ندارد و برای همین حاوی فیبری کمی است.

۱۲. دارای توازن عالی اسیدهای چرب

روغن شاهدانه حاوی نسبت ۳:۱ از ۲ چربی ضروری است: امگا۶ و امگا۳. این نسبت ایده‌آلی است که سازمان جهانی بهداشت و وزارت بهداشت کانادا برای سلامت قلب و عروق توصیه کرده‌است. هیچ نوع مغز یا روغن گیاهی دیگر این نسبت را ندارد.

۱۳. خواص شاهدانه برای جلوگیری از بیماری قلبی

این باور وجود دارد که چربی این گیاه برای جلوگیری از انواع بیماری‌های قلبی مفید است.

پژوهشی که در ۲۰۰۷ چاپ شد، نتیجه گرفته‌است شاه‌دانه می‌تواند جلوی لخته شدن خون را بگیرد، که “ممکن است برای جلوگیری از سکته‌های ناشی از لختگی خون و انفارکتوس میوکارد (حمله‌ی قلبی) مفید باشد.” پژوهش دیگری نتیجه گرفت که ممکن است شاه‌دانه‌ محافظ خوبی در برابر سکته باشد.

نهایتا، تحلیل انجمن شیمی امریکا به این نتیجه رسید که میزان زیادی اسید آلفا لینولنیک (یک چربی امگا۳) در شاه‌دانه “می‌تواند کاربردهای تغذیه‌ای مفیدی داشته‌باشد و اثرات خوبی روی جلوگیری از بیماری قلبی عروق کرونر و سرطان بگذارد.”

۱۴. مفید برای بیماری‌های دژنراتیو

همان تحلیل به این نتیجه رسید که میزان اسید گاما لینولنیک (یک چربی امگا۶) در شاهدانه‌ “ارزش دارویی بالایی را برای بیماری‌های دژنراتیو مزمن فراهم می‌کند.” طبق گفته‌ی این مولفان این بیماری‌ها می‌تواند شامل تصلب شراین، بیماری‌های قلبی عروقی، بیماری آلزایمر، یا برخی انواع سرطان‌ها شود.

۱۵. خواص شاهدانه برای کاهش تورم

شاه‌دانه‌ حاوی انواع استرول‌ها و الکل‌های گیاهی است که به کاهش تورم معروف هستند. همان‌طور که می‌دانید تورم عامل طیف گسترده‌ای از بیماری‌ها است.

۱۶. خواص شاهدانه برای مبارزه با کلسترول بد

پژوهش‌ها حاکی از آن است که شاه‌دانه و روغن آن می‌تواند به شکستن کلسترول و نیز جلوگیری از مشکلات ناشی از کلسترول بالا، از جمله لخته شدن خون کمک کند.

بیشتر بخوانید: